Ünlü daralması (darlaşma) |
Bir kelimede düz-geniş ünlülerden (a, e) sonra –yor eki gelirse, bu ünlüleri darlaştırarak –ı-i-u-ü ‘ye dönüştürür. Geniş olan ünlülerin daraldığı için bu kurala ünlü daralması denir. Örnek : Yazma-yor→yazmıyor Anla-yor→anlıyor Hopla-yor→hopluyor. Bekle- yor→bekliyor Dilimizde birçok yerde, yanlış ünlü daralması da yapıldığı görülür. Kaynaştırma harflerinden y'den önce gelen a, e ünlüleri konuşmada daralabilir. Ama bu daralma yazıda gösterilmemelidir. Almayan (Doğru) → Almıyan (Yanlış), Bekleyecek (Doğru) → Bekliyecek (Yanlış) Özel Durumlar Bazı kelimelerde –yor eki kullanılmadığı halde, ünlü daralması olabilir. de- ve ye- kelimelerine ünlü ile başlayan ek geldiğinde araya –y- kaynaştırma ünsüzü girer ve bu Kaynaştırma ünsüzü kelimelerin kökündeki e'leri i'ye dönüştürür. Diye, diyen, yiyecek, yiyerek... NOT : Ünsüzle biten kelimelere –yor eki geldiğinde, kelimenin kökü ile ekin arasına ı, i, u, ü yardımcı sesleri gelir. Bu, ünlü daralması ile karıştırılmamalıdır. Buna göre, aşağıdaki kelimelerde ünlü daralması yoktur: Oturuyor, iniyor, bakıyor... |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder